ΑΘΗΝΑ
«Κι όταν έφυγε ο κατακτητής και περιμέναμε όλοι ελευθερία και δικαίωση των εθνικών μας ελπίδων έγινε κάτι το απροσδόκητο, μοναδικό στον κόσμο: Οι προδότες κι οι δοσίλογοι πήραν ουσιαστικά την εξουσία κι οι ελευθερωτές φυλακίστηκαν, ξορίστηκαν κι ο λαός πεινά και τα εθνικά μας δίκαια κινδυνεύουν. Η αντεπανάσταση, που τη γέννησε ο τραγικός Δεκέμβρης, λυμαίνεται σήμερα την Ελλάδα -το στρατό, τη χωροφυλακή, την αστυνομία, τον κρατικό μηχανισμό. Στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή μας επικρατούν οι δυνάμεις του σκοτεινού αναχρονισμού, της άπληστης οικονομικής ολιγαρχίας και της πατριδοκάπηλης ξετσιπωσιάς.
Η εργατική Αγγλία θέλει να γίνει αληθινά ο ηθικός ηγέτης του μεταπολεμικού κόσμου δεν μπορεί να μένει απαθής μπροστά στην τεχνητή τούτη αναβίωση των δυνάμεων του σκότους, που η εξόντωσή τους αποτελεί τη μόνη ιστορική δικαίωση του συμμαχικού αγώνα».
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ(1883-1957), Επιστολή του προς τον ΥΦΥΠΟΥΡΓΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΜΑΚ ΝΗΛ, 13.11.1945.
[Tο βρετανικό Συμβούλιο είχε προσφέρει στον Καζαντζάκη ένα δωμάτιο στο Kαίμπριτζ, όπου περνάει ένα καλοκαίρι, γράφοντας ένα μυθιστόρημα με τίτλο "O Aνήφορος" - έναν ακόμη προάγγελο του "Kαπετάν Mιχάλη". Tο Σεπτέμβριο η Αγγλική κυβέρνηση απελαύνει τον Καζαντζάκη από την Αγγλία με το αιτιολογικό ότι παραβίασε την υπόσχεση μη ανάμειξης στα πολιτικά πράγματα.
Πηγαίνει στο Παρίσι, καλεσμένος της Γαλλικής Kυβέρνησης. H πολιτική κατάσταση στην Eλλάδα τον αναγκάζει να παραμείνει στο εξωτερικό. Θα υποχρεωθεί να παραμείνει μέχρι τον θάνατό του στη Γαλλία. Εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ, την αρχαία Αντίπολη. Ήταν, όπως έλεγε, η «Μικρή του Ελλάδα». Η Μεγάλη Ελλάδα τον πολέμησε, όχι μόνο με την άρνηση ανανέωσης του διαβατηρίου, αλλά και για τη διεκδίκηση του βραβείου Νομπέλ.].
«Οταν με κάλεσε το Βρετανικό Συμβούλιο ως λογοτέχνη να επισκεφτώ και να μελετήσω την μεταπολεμική Αγγλία, μου δηλώθηκε ότι κατά το διάστημα της παραμονής μου εκεί σύμφωνα με την καθιερωμένη αρχή, δεν θα έπρεπε να αναμιχθώ στα πολιτικά πράγματα. Δύο γεγονότα που μεσολάβησαν, αν και είχαν πολιτικό χαρακτήρα, δεν ήταν όμως και παραβίαση της καθιερωμένης αρχής.
Το πρώτο είναι η πρόσκληση που έκανε ο υφυπουργός των Εξωτερικών Μακ Νηλ. Ο Αγγλος υπουργός με παρακάλεσε να του εξηγήσω τις απόψεις μου για την κατάσταση στην Ελλάδα. Του δήλωσα με πλήρη ειλικρίνεια αυτό που πίστευα και πιστεύω, ότι δηλαδή δεν υπάρχει άλλη λύση στο ελληνικό πρόβλημα παρά ο σχηματισμός Οικουμενικής κυβέρνησης με τη συμμετοχή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Οτι η κυβέρνηση αυτή πρέπει να εφαρμόσει πολιτική κατευνασμού και συμφιλίωσης.
Το δεύτερο γεγονός ήταν ο χαιρετισμός που έστειλα στην Ελλάδα κατά τις παραμονές του δημοψηφίσματος διά μέσου της Ενωσης Λαϊκής Δημοκρατίας, όπου τόνιζα ότι ο Ελληνικός λαός ύστερα από τη δοκιμασία του Μεταξά και την ακόμα μεγαλύτερη δοκιμασία της Κατοχής δε μπορεί να ανεχθεί να του επιβάλλουν ένα νεοφασιστικό καθεστώς. Το Βρετανικό Συμβούλιο τη συνομιλία μου με τον Μακ Νηλ με κάλεσε και μου ζήτησε εξηγήσεις γιατί παραβίασα την υπόσχεση να μην αναμιχθώ στα πολιτικά πράγματα. Απάντησα ότι καμιά πράξη πολιτική δεν έκανα αναπτύσσοντας τις ιδέες μου στον υφυπουργό των Εξωτερικών ή στέλνοντας το χαιρετισμό μου στην Ελλάδα. Εδήλωσα ακόμα ότι η πρόσκληση του Βρετανικού Συμβουλίου και η φιλοξενία μου στην Αγγλία δε μπορούσε να σημαίνει ότι απαλλοτρίωσα τις ιδέες μου και τις αντιλήψεις μου κι όχι μόνο εγώ αλλά κανείς Έλληνας πατριώτης, κανείς ελεύθερος άνθρωπος δε μπορούσε να ανεχθεί να πουλήσει δηλαδή την ιδεολογία του για ένα ταξίδι μελέτης ή για οτιδήποτε άλλο».
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, Συνέντευξη στο ΒΑΣΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ στην εφημερίδα ΡΙΖΟΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ, 16.12.1946
.
«Είναι δύο υποψήφιοι των σφαγέων του Δεκεμβρίου... τελείως ξένοι προς την Ελλάδα».
ΕΣΤΙΑ, Αύγουστος 1946, για τους υποψήφιους για Νόμπελ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ και ΑΓΓΕΛΟ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ
.
««Kυρία, πολύ λυπήθηκα που δε μπόρεσα να έρθω στην πρόσκλησή σας. Είχα πάντα μεγάλο θαυμασμό και αν το επιτρέπετε, ένα είδος στοργής, για το έργο του συζύγου σας. Είχα τη χαρά να αποδείξω και δημοσία στην Αθήνα αυτό μου τον θαυμασμό, τον καιρό που η επίσημη Ελλάδα έκαμε "μούτρα" στον πιο μεγάλο της συγγραφέα. Ο τρόπος που δέχτηκε το ακροατήριο - οι περισσότεροι φοιτητές - τη μαρτυρία μου, αποτελούσε την πιο όμορφη αναγνώριση, που μπορούσε να λάβει το έργο και η δράση του συζύγου σας.
Κι ακόμα δεν ξεχνώ πως τη μέρα που λυπόμουν να δεχτώ μια τιμή, που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο, έλαβα ένα του τηλεγράφημα από τα πιο θερμά. Λίγο υστερότερα κατάλαβα με τρόμο πως το μήνυμα αυτό ήταν γραμμένο λίγες μέρες προτού πεθάνει. Μαζί του χάθηκε ένας από τους τελευταίους μεγάλους καλλιτέχνες. Είμαι από εκείνους που αισθάνονται και θα εξακολουθήσουν να αισθάνονται το μεγάλο κενό που άφησε»...».
~~~~~~~~~~~
ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ(1913-1960) προς την χήρα του ΝΙΚΟΥ, ΕΛΕΝΗ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, στον οποίο αφιέρωσε το δικό του ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΊΑΣ ΠΟΥ ΠΗΡΕ ΤΟ 1959
«Κι όταν έφυγε ο κατακτητής και περιμέναμε όλοι ελευθερία και δικαίωση των εθνικών μας ελπίδων έγινε κάτι το απροσδόκητο, μοναδικό στον κόσμο: Οι προδότες κι οι δοσίλογοι πήραν ουσιαστικά την εξουσία κι οι ελευθερωτές φυλακίστηκαν, ξορίστηκαν κι ο λαός πεινά και τα εθνικά μας δίκαια κινδυνεύουν. Η αντεπανάσταση, που τη γέννησε ο τραγικός Δεκέμβρης, λυμαίνεται σήμερα την Ελλάδα -το στρατό, τη χωροφυλακή, την αστυνομία, τον κρατικό μηχανισμό. Στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή μας επικρατούν οι δυνάμεις του σκοτεινού αναχρονισμού, της άπληστης οικονομικής ολιγαρχίας και της πατριδοκάπηλης ξετσιπωσιάς.
Η εργατική Αγγλία θέλει να γίνει αληθινά ο ηθικός ηγέτης του μεταπολεμικού κόσμου δεν μπορεί να μένει απαθής μπροστά στην τεχνητή τούτη αναβίωση των δυνάμεων του σκότους, που η εξόντωσή τους αποτελεί τη μόνη ιστορική δικαίωση του συμμαχικού αγώνα».
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ(1883-1957), Επιστολή του προς τον ΥΦΥΠΟΥΡΓΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΜΑΚ ΝΗΛ, 13.11.1945.
[Tο βρετανικό Συμβούλιο είχε προσφέρει στον Καζαντζάκη ένα δωμάτιο στο Kαίμπριτζ, όπου περνάει ένα καλοκαίρι, γράφοντας ένα μυθιστόρημα με τίτλο "O Aνήφορος" - έναν ακόμη προάγγελο του "Kαπετάν Mιχάλη". Tο Σεπτέμβριο η Αγγλική κυβέρνηση απελαύνει τον Καζαντζάκη από την Αγγλία με το αιτιολογικό ότι παραβίασε την υπόσχεση μη ανάμειξης στα πολιτικά πράγματα.
Πηγαίνει στο Παρίσι, καλεσμένος της Γαλλικής Kυβέρνησης. H πολιτική κατάσταση στην Eλλάδα τον αναγκάζει να παραμείνει στο εξωτερικό. Θα υποχρεωθεί να παραμείνει μέχρι τον θάνατό του στη Γαλλία. Εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ, την αρχαία Αντίπολη. Ήταν, όπως έλεγε, η «Μικρή του Ελλάδα». Η Μεγάλη Ελλάδα τον πολέμησε, όχι μόνο με την άρνηση ανανέωσης του διαβατηρίου, αλλά και για τη διεκδίκηση του βραβείου Νομπέλ.].
«Οταν με κάλεσε το Βρετανικό Συμβούλιο ως λογοτέχνη να επισκεφτώ και να μελετήσω την μεταπολεμική Αγγλία, μου δηλώθηκε ότι κατά το διάστημα της παραμονής μου εκεί σύμφωνα με την καθιερωμένη αρχή, δεν θα έπρεπε να αναμιχθώ στα πολιτικά πράγματα. Δύο γεγονότα που μεσολάβησαν, αν και είχαν πολιτικό χαρακτήρα, δεν ήταν όμως και παραβίαση της καθιερωμένης αρχής.
Το πρώτο είναι η πρόσκληση που έκανε ο υφυπουργός των Εξωτερικών Μακ Νηλ. Ο Αγγλος υπουργός με παρακάλεσε να του εξηγήσω τις απόψεις μου για την κατάσταση στην Ελλάδα. Του δήλωσα με πλήρη ειλικρίνεια αυτό που πίστευα και πιστεύω, ότι δηλαδή δεν υπάρχει άλλη λύση στο ελληνικό πρόβλημα παρά ο σχηματισμός Οικουμενικής κυβέρνησης με τη συμμετοχή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Οτι η κυβέρνηση αυτή πρέπει να εφαρμόσει πολιτική κατευνασμού και συμφιλίωσης.
Το δεύτερο γεγονός ήταν ο χαιρετισμός που έστειλα στην Ελλάδα κατά τις παραμονές του δημοψηφίσματος διά μέσου της Ενωσης Λαϊκής Δημοκρατίας, όπου τόνιζα ότι ο Ελληνικός λαός ύστερα από τη δοκιμασία του Μεταξά και την ακόμα μεγαλύτερη δοκιμασία της Κατοχής δε μπορεί να ανεχθεί να του επιβάλλουν ένα νεοφασιστικό καθεστώς. Το Βρετανικό Συμβούλιο τη συνομιλία μου με τον Μακ Νηλ με κάλεσε και μου ζήτησε εξηγήσεις γιατί παραβίασα την υπόσχεση να μην αναμιχθώ στα πολιτικά πράγματα. Απάντησα ότι καμιά πράξη πολιτική δεν έκανα αναπτύσσοντας τις ιδέες μου στον υφυπουργό των Εξωτερικών ή στέλνοντας το χαιρετισμό μου στην Ελλάδα. Εδήλωσα ακόμα ότι η πρόσκληση του Βρετανικού Συμβουλίου και η φιλοξενία μου στην Αγγλία δε μπορούσε να σημαίνει ότι απαλλοτρίωσα τις ιδέες μου και τις αντιλήψεις μου κι όχι μόνο εγώ αλλά κανείς Έλληνας πατριώτης, κανείς ελεύθερος άνθρωπος δε μπορούσε να ανεχθεί να πουλήσει δηλαδή την ιδεολογία του για ένα ταξίδι μελέτης ή για οτιδήποτε άλλο».
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, Συνέντευξη στο ΒΑΣΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ στην εφημερίδα ΡΙΖΟΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ, 16.12.1946
.
«Είναι δύο υποψήφιοι των σφαγέων του Δεκεμβρίου... τελείως ξένοι προς την Ελλάδα».
ΕΣΤΙΑ, Αύγουστος 1946, για τους υποψήφιους για Νόμπελ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ και ΑΓΓΕΛΟ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ
.
««Kυρία, πολύ λυπήθηκα που δε μπόρεσα να έρθω στην πρόσκλησή σας. Είχα πάντα μεγάλο θαυμασμό και αν το επιτρέπετε, ένα είδος στοργής, για το έργο του συζύγου σας. Είχα τη χαρά να αποδείξω και δημοσία στην Αθήνα αυτό μου τον θαυμασμό, τον καιρό που η επίσημη Ελλάδα έκαμε "μούτρα" στον πιο μεγάλο της συγγραφέα. Ο τρόπος που δέχτηκε το ακροατήριο - οι περισσότεροι φοιτητές - τη μαρτυρία μου, αποτελούσε την πιο όμορφη αναγνώριση, που μπορούσε να λάβει το έργο και η δράση του συζύγου σας.
Κι ακόμα δεν ξεχνώ πως τη μέρα που λυπόμουν να δεχτώ μια τιμή, που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο, έλαβα ένα του τηλεγράφημα από τα πιο θερμά. Λίγο υστερότερα κατάλαβα με τρόμο πως το μήνυμα αυτό ήταν γραμμένο λίγες μέρες προτού πεθάνει. Μαζί του χάθηκε ένας από τους τελευταίους μεγάλους καλλιτέχνες. Είμαι από εκείνους που αισθάνονται και θα εξακολουθήσουν να αισθάνονται το μεγάλο κενό που άφησε»...».
~~~~~~~~~~~
