Χάρης Αγγάνης, ο θρυλικός Έλληνας της Αμερικής

Θέματα αποδήμων

Η Αμερική τον λάτρεψε. Η Βοστώνη τον τίμησε. Σήμερα έχει γίνει θρύλος
Ο Χρυσός Έλληνας της Βοστώνης
«Είχε τη δύναμη του Π. Δήμα, την ταχύτητα του Ν. Γκάλη και το ηγετικό πνεύμα του Π. Γιαννάκη»

Γιάννης Παπαδόπουλος

Είχε ύψος 1,90 μ., πρόσωπο αστέρα του Χόλιγουντ και «θανατηφόρο» αριστερό χέρι. Τον αποκαλούσαν Χρυσό Έλληνα και γέμιζαν τα γήπεδα για να θαυμάσουν τα κατορθώματά του. Στη μεταπολεμική Αμερική ο Χάρης Αγγάνης ήταν θρύλος, υπεραθλητής του φούτμπολ και του μπέιζμπολ. Ένα ταλέντο που ξεχώρισε, αλλά δεν πρόλαβε να ωριμάσει. Στα 25 του ήταν νεκρός.

Ήταν χρόνια ξενιτεμού, προσαρμογής και ελπίδας. Μια εποχή κατά την οποία οι Έλληνες μετανάστες νοιάζονταν πρωτίστως για την επιβίωσή τους και δεν συμμετείχαν ακόμα στην πολιτική ζωή της Αμερικής. Ήταν οι δεκαετίες του ΄20 και του ΄30. Και στη Βοστώνη των λευκών πουριτανών οι Έλληνες ήταν γνωστοί ως dirty Greeks (βρωμεροί Έλληνες). Στα μάτια των ντόπιων ήταν οι ξένοι εισβολείς. Διαφορετικοί, άγνωστοι, άρα και «επικίνδυνοι». Μέχρι που εμφανίστηκε ο Χάρης Αγγάνης. Ο νεώτερος από επτά αδέρφια, ο Χάρι (Αριστοτέλης) Αγγάνης γεννήθηκε στο Λιν της Μασαχουσέτης το 1930. 

Οι γονείς του κατάγονταν από το χωριό Λογκανίκος της Λακωνίας. Περήφανοι για τις ρίζες τους, μιλούσαν στο σπίτι μόνο ελληνικά και η γαμήλια φωτογραφία τους εικόνιζε τον γαμπρό με… φουστανέλα. Όταν ο Χάρης ήταν 16 ετών ο πατέρας του πέθανε από πνευμονία. Οι καιροί ήταν δύσκολοι και η οικογένεια των μεταναστών χρειαζόταν φρέσκα εργατικά χέρια για να επιβιώσει. Ο Χάρης θα μπορούσε να γίνει λούστρος. Τα υπερπροστατευτικά αδέρφια του όμως είχαν άλλη γνώμη. «Θα δουλέψουμε εμείς, πιο σκληρά και γι΄ αυτόν», είπαν στη μητέρα τους. «Άσε τον μικρό να κυνηγήσει το όνειρό του». Αργότερα, με αυτό το όνειρο θα μεθούσε μια χώρα. Από μικρός ο Χάρι είχε μεγάλο ταλέντο, μια απίστευτη κλίση στα αθλήματα. Ήταν γεννημένος νικητής. Ψηλός, δυνατός και με «θανατηφόρο» αριστερό χέρι. Από το λύκειο ξεχώρισε στο φούτμπολ και στο μπέιζμπολ. 

Στο πανεπιστήμιο σάρωσε τους τίτλους. Και όταν υπέγραψε επαγγελματικό συμβόλαιο το πρόσωπό του μπήκε στις συλλεκτικές κάρτες του μπέιζμπολ. Δοξάστηκε όσο κανείς. Αγαπήθηκε όσο λίγοι- σε μια πόλη που ζει και αναπνέει για τον αθλητισμό. Και από dirty Greek ανάγκασε τους Βοστωνέζους να τον αποκαλέσουν Golden Greek (Χρυσό Έλληνα). Η δόξα. «Είχε τη δύναμη του Πύρρου Δήμα, την ταχύτητα του Νίκου Γκάλη και το ηγετικό πνεύμα του Παναγιώτη Γιαννάκη. Ήταν γεννημένος νικητής», λέει στα «ΝΕΑ» ο Νίκος Τσιώτος, ο βιογράφος του Χάρη Αγγάνη. Ο κ. Τσιώτος δεν έζησε τα κατορθώματα του Ελληνοαμερικανού υπεραθλητή. Οι γονείς του μετανάστευσαν στην Αμερική, από τα Καλάβρυτα και τη Σπάρτη, μόλις δύο χρόνια πριν από τον θάνατο του Αγγάνη. Όταν όμως σήμερα μιλάει για τις επιδόσεις και τη ζωή του αθλητή η φωνή του σπάει από συγκίνηση και δέος. «Όταν ακόμα πήγαινε στο λύκειο, ο Αγγάνης έπαιζε φούτμπολ και το στάδιο γέμιζε με 20.000 κόσμο για να τον δουν να αγωνίζεται», λέει ο κ. Τσιώτος. «Ήταν τόσο καλός που είχε προτάσεις από 75 κολέγια για τις σπουδές του. Ανάμεσά τους και το φημισμένο Νotre Dame. Τελικά επέλεξε το Βoston University για να βρίσκεται δίπλα στη χήρα μητέρα του την οποία υπεραγαπούσε». 

Ο Αγγάνης, με τον αριθμό 33 στην πλάτη, οδηγούσε από νίκη σε νίκη την άσημη ομάδα του πανεπιστημίου και η Βοστώνη ανακάλυπτε τον ήρωά της. Η φήμη του ήταν τέτοια που το πανεπιστήμιο τον έστειλε σε ένα νοσοκομείο με τραυματίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για να τους δείξει πώς πετάει την μπάλα. Οι πρωταθλητές της εποχής στο φούτμπολ, οι Κλίβελαντ Μπράουνς, επιθυμούσαν διακαώς να τον εντάξουν στο δυναμικό τους. Μετά την αποφοίτησή του όμως ο Αγγάνης επέλεξε να παίξει μπέιζμπολ και υπέγραψε συμβόλαιο με τους φημισμένους Βoston Red Sox για 35.000 δολάρια (περίπου1.050.000 δραχμές το 1955, όταν ο ετήσιος βασικός μισθός στην Ελλάδα δεν ξεπέρναγε τις 9.000 δραχμές). Για μία ακόμη φορά αποφάσισε να μείνει στη Βοστώνη, δίπλα στη μητέρα του.

Έφυγε από πνευμονία. «Εκτός από σπουδαίος αθλητής ήταν και εξαίρετος άνθρωπος», λέει ο κ. Τσιώτος. «Όταν αποφοίτησε του προσέφεραν ένα αυτοκίνητο 6.000 δολαρίων ως δώρο και αρνήθηκε. Ζήτησε από το Βoston University να θεσπιστεί υποτροφία για άπορους Έλληνες φοιτητές. Πολλοί μετανάστες τότε παρατούσαν τις σπουδές τους γιατί δεν έφταναν τα χρήματα και ο Αγγάνης ήθελε να τους βοηθήσει». Η καριέρα του στο μπέιζμπολ, αν και δεν ήταν τόσο λαμπρή όσο στο φούτμπολ, εξακολουθούσε να εκπλήσσει οπαδούς και δημοσιογράφους. Το όνομα του Αγγάνη ήταν πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες και οι Έλληνες όλης της Αμερικής αισθάνονταν υπερήφανοι. Σε ένα από τα παιχνίδια των Red Sox, στο Σικάγο το 1955 με αντίπαλο τους White Sox, ο Αγγάνης αισθάνθηκε αδιαθεσία. Η ομάδα του τον έστειλε στη Βοστώνη. Είχε πνευμονία. Ο πυρετός και ο δυνατός βήχας δεν υποχωρούσαν. Έμεινε στο νοσοκομείο 25 μέρες, ξαπλωμένος. Και όταν οι γιατροί τον σήκωσαν για να τον βάλουν σε μια καρέκλα, η καρδιά του έπαψε να χτυπά. Πνευμονική εμβολή. Στα 25 του ο Αγγάνης ήταν νεκρός. Στην κηδεία του βρέθηκαν 30.000 άνθρωποι. Και στους δρόμους στήθηκαν άλλοι 20.000. Το επόμενο πρωί βρήκαν τη μητέρα του πεσμένη στον τάφο του να κλαίει.

Άγαλμα και γήπεδο με το όνομά του

Σήμερα, χιλιάδες φοιτητές του Βoston University αντικρύζουν καθημερινά τον Χάρη Αγγάνη. Το μπρούντζινο άγαλμά του βρίσκεται έξω από ένα υπερσύγχρονο κλειστό γήπεδο που φέρει το όνομά του. Η κατασκευή του αγάλματος πέρασε από αρκετές περιπέτειες μέχρι να ολοκληρωθεί το 1995. Ο Νίκος Τσιώτος και ο δημοσιογράφος τότε της εφημερίδας «Βoston Globe», Άντ. Νταμπίλης, πήραν την πρωτοβουλία να φτιάξουν ένα άγαλμα του Αγγάνη. «Η ιστορία του ξεχνιόταν στην Αμερική. Τα έξοδα για το άγαλμα έφταναν τα 140.000 δολάρια και εμείς είχαμε ελάχιστα χρήματα», λέει ο κ. Τσιώτος. «Υπέγραψα τα συμβόλαιο με τον γλύπτη και κινδύνευα να χάσω το σπίτι μου αν δεν έβρισκα τα χρήματα. Τελικά όμως καταφέραμε με χορηγίες να μαζέψουμε το ποσό». Η υποτροφία του Αγγάνη προσφέρεται μέχρι σήμερα σε φοιτητές της Βοστώνης. Και το άγαλμά του στη λεωφόρο Κόμονγουελθ φέρει την επιγραφή «Τhe Golden Greek». «Ήταν για όλους μας μια έμπνευση», λέει ο κ. Τσιώτος. «Και πλέον, ο Αγγάνης είναι αθάνατος».

www.tanea.gr

* 24grammata.com/ ιστορία του αθλητισμού/ ελληνισμός